Kompleks świątynny Posejdona i Ateny na Półwyspie Sunion

ERECHTEJON

Lokalizacja: Grecja, Attyka

Czas powstania:  V w. p.n.e.

Twórcy/architekci: nieznani

Miejsce kultu: świątynie poświęcone Atenie i Posejdonowi

Charakterystyka:

Sunion jest skalistym przylądkiem w południowo–wschodniej Attyce. W czasach antycznych był to również ufortyfikowany port, zbudowany przez Ateńczyków w czasie tzw. wojny peloponeskiej, po to aby zabezpieczyć ich flotę handlową przed atakiem ze strony Sparty. Na Półwyspie Sunion znajdował się olbrzymi (jeden z największych i najpiękniejszych w całej antycznej Grecji) kompleks świątynny poświęcony głównym patronom Attyki – Posejdonowi i Atenie. Pierwotnie, zanim jeszcze wzniesiono świątynię, w tym miejscu znajdował się olbrzymi ołtarz poświęcony Posejdonowi, otoczony kolosalnej wielkości kurosami. Świątynia Posejdona została zbudowana w stylu doryckim w V w. p. n. e – nie została jednak ukończona, bowiem padła ona łupem Persów, którzy niemalże doszczętnie ją zniszczyli w 490 r. p. n. e.  Ateńczycy ponownie wznieśli świątynię ku czci Posejdona ok. 440 r. p.n.e.  Była jednym z największych i najbardziej znanych miejsc kultu władcy mórz i oceanów.  Do dziś wśród historyków sztuki trwają spory czy druga świątynia Posejdona była wierną kopią pierwszej, czy może znacznie przewyższała swymi rozmiarami pierwowzór. Za pierwszą hipotezą przemawia fakt, że dwanaście kolumn, które ocalały z najazdu perskiego posłużyły do budowy drugiej świątyni. Pośrodku budowli miał się znajdować wykonany z marmuru i złota olbrzymi posąg, przedstawiający Posejdona dzierżącego trójząb.

Po drugiej stronie – na sąsiednim wzgórzu -  wzniesiono znacznie mniejszą świątynię, tym razem zbudowaną w stylu jońskim, poświęconą Atenie Sunios.

W czasach starożytnych Sunion miał stanowić punkt orientacyjny dla statków przybywających do głównego portu Attyki – Pireusu  - i samych Aten oraz punkt do obserwacji Morza Egejskiego. Aby ułatwić marynarzom przybycie do Attyki, tuż obok świątyni Posejdona ustawiono kolosalnych rozmiarów posąg Ateny Promachos. Zwieńczenie hełmu Ateny i kawałek jej włóczni były widoczne z oddali przez dopływających do lądu żeglarzy. Twórca posągu przedstawił Atenę ciskającą włócznię, a wyobrażenie tego dzieła znalazło swoje odbicie w ateńskich monetach.

Według niektórych podań w miejscu, gdzie znajdował się kompleks świątynny poświęcony Atenie i Posejdonowi, miało dojść do zawarcia sojuszu pomiędzy obojgiem bóstw przeciwko Troi (Homer podaje nieco inną wersję). Półwysep Sunion stał się również miejscem akcji osobistej tragedii Tezeusza i jego ojca (bądź ojczyma) Egeusza. Gdy heros wracał do domu pogrążony z żalu z powodu utraty na rzecz Dionizosa swej ukochanej Ariadny, zapomniał zmienić żagle z czarnych na białe. Zniecierpliwiony ojciec wyglądał syna, stojąc na schodach świątyni Posejdona, gdy jednak zobaczył czarne żagle „obwieszczające” śmierć jego ukochanego syna, z rozpaczy rzucił się prosto do morza.

Bibliografia:

• PAUZANIASZ, Wędrówki po Helladzie. W świątyni i w micie. Księgi I, II, III i VII, Wrocław 2007

• Berhardt M. L., Sztuka Grecka, Warszawa 1979

• Estreicher K., Historia sztuki w zarysie, Warszawa 1987

• Koch W., Style w architekturze, Warszawa 2005

• Parnicki-Pudełko S., Architektura starożytnej Grecji, Warszawa 1985
  

• Wielka Historia Świata, T. VII, Grecja, Kreta – Ateny, Warszawa 2005

• Wielka Historia Świata. Świat okresu cywilizacji klasycznych, pod red. A. Krawczuka, T. 3, Kraków   2005

Lady_Hekate

Korekta Verien

Grafika Jamnik