MAPA NIEBA

LEGENDA:

Kolory konstelacji na mapce odpowiadają stopniu trudności w obserwacji. Im jaśniejszą barwę ma gwiazdozbiór, tym jest „łatwiejszy”.

Najłatwiejszy	Łatwy	Trudny	Najtrudniejszy

Okresy czasu podane w opisach pod hasłem „Kiedy?” określają moment, w którym dany gwiazdozbiór możemy zaobserwować na terenie Polski. W nawiasach natomiast określono czas, w którym jego obserwacja jest jak najdogodniejsza.

Nazwy gwiazd są podane w dwojaki sposób: nazewnictwo zwyczajowe oraz tzw. oznaczenie Bayera, według którego gwieździe przypisana jest grecka litera alfabetu oraz skrót od łacińskiej nazwy jej konstelacji w dopełniaczu. Innymi słowy: Aldebaran będzie także nazwany α Tau – α Tauri – gwiazda alfa gwiazdozbioru Byka. Oznaczenie Bayera jest uniwersalne i międzynarodowe – bez względu na używaną nazwę zwyczajową pozostanie ono takie samo.

Uwaga! Oznaczenie Bayera nie wskazuje nam, która gwiazda jest najjaśniejsza w danym gwiazdozbiorze – choć takie było jego pierwotne założenie. W XVII – gdy powstawało – przyrządy optyczne nie były na tyle doskonałe, by dokładnie ową jasność określić. Stąd np. Rigel, β Ori, jest najjaśniejszą gwiazdą Oriona, mimo że status α posiada Betelgeza.

Trudniejsze słowa przewijające się przez opisy:

• Almagest –  wydane w II w. dzieło greckiego matematyka, geografa i astronoma Klaudiusza Ptolemeusza, twórcy teorii geocentrycznej. Jego VII i VIII rozdział zawierają pierwszy w historii naukowy spis gwiazd i gwiazdozbiorów.

• Biały karzeł – jedno ze stadiów ewolucji gwiazdy; powstaje, gdy gwiazda (mało- lub średniomasywna) traci swoje zasoby wodoru, przez co kurczy się do rozmiarów porównywalnych do rozmiaru Ziemi i powoli umiera.

• Czerwony nadolbrzym – gwiazda, która wraz z upływem lat rozdęła się do olbrzymich rozmiarów. Mimo swojej wielkości ma stosunkowo niewielką masę i emituje niewiele energii (stąd jej czerwony kolor).

• Ekliptyka – tor, po którym odbywa się pozorna roczna wędrówka Słońca po niebie. Przechodzi na tle 13 gwiazdozbiorów, nazywanych także zodiakiem.

• Galaktyka spiralna – typ galaktyki (dużego zbiorowiska powiązanych ze sobą grawitacyjnie gwiazd), której dysk tworzy wyraźny spiralny kształt.

• Gromada otwarta – grupa luźno powiązanych ze sobą grawitacyjnie gwiazd.

• Gwiazda zmienna – gwiazda w wyraźny sposób zmieniająca swoją jasność.

• Mgławica – obłok gazu i pyłu międzygwiezdnego znajdujący się wokół lub między gwiazdami; często pozostałość po supernowej lub „wylęgarnia” nowych gwiazd.

• New Age – ruch filozoficzno-kulturowy powstały w drugiej połowie XX w., zakładający, że obecny świat znajduje się w punkcie zwrotnym pomiędzy dwoma erami. Silnie powiązany z ezoteryką, astrologią i wierzeniami wschodu.

• Precesja – zjawisko polegające na zmiany osi obrotu wirującego ciała.

• Rój meteorów – zjawisko polegające na spalaniu się w atmosferze ziemskiej cząstek, drobinek lodu i pyłu powstałych z rozpadu komety, która zbliżając się do Słońca ulega częściowej destrukcji. Znane także jako deszcze meteorytów lub spadające gwiazdy.

• Supernowa – tak w astronomii określa się gwałtowny i bardzo jasny rozbłysk, będący konsekwencją eksplozji (np. gwiazdy).

| Treść, pomysł i ilustracje: Verien   |   Korekta: Lady_Hekate   |   Strona graficzna: Jamnik_sst |

Bibliografia:

1. http://forum.przyszloscwprzeszlosci.pl/mity-i-legendy/legendy-gwiazdozbiorow-t54.html

2. http://astro.jasiu.pl/mity.htm

3. http://gwiazdozbiory.eulersoft.com.pl/historia.html

4. http://gwiazdozbiory.eulersoft.com.pl/Tabela.html

5. http://pl.wikipedia.org/wiki/Lista_najja%C5%9Bniejszych_gwiazd_w_poszczeg%C3%B3lnych_gwiazdozbiorach