MITY O DEMETER

Mit o Jazjonie:

Bogowie: Posejdon i Demeter

Herosi: Jazjon

Miejsce akcji: Samotraka

W Arkadii, na Samotrace i na Krecie Demeter kojarzono z postacią herosa JAZJONA. Był on synem Zeusa i Elektry, bratem Dardanosa, pierwszym mitycznym siewcą. Przypisywano mu  zapoczątkowanie misterium Wielkich Bogów na Samotrace.

Heros zakochał się w Demeter, więc Posejdon uwięził go w Kadmei, w wielkiej podziemnej grocie. Na straży postawił węża Ofiona. W czasie wesela Kadmosa i Harmonii Jazjonowi udało się wymknąć z więzienia. Udał się na wesele i zwabił Demeter na pole, a następnie położył się na niej. Z tego związku narodzili się Korybas i Plutos (według niektórych mitów Plutos był synem Hadesa i Persefony). Kiedy bogini powróciła na uroczystość, Posejdon szybko domyślił się co zaszło, z powodu ubłoconej i poszarpanej szaty Demeter. Rozwścieczony zamienił uwodziciela w zająca.

Mit o Erysichtonie

Bogowie: Demeter

Śmiertelnik: Erysichton

Miejsce akcji: Tesalia

Demeter miała łagodną naturę, którą Erysichton (lub Erysichthon), syn króla Tesalii, bezwzględnie wykorzystał. Młodzieniec zuchwale naruszał prywatność gaju, który Pelasgians zasadził na cześć bogini płodności na równinie Dotion. Erysichton zaopatrywał swój pałac w drewno pochodzące z tego gaju – dokładnie święte drzewa były wykorzystywane do budowy sali biesiadnej. Demeter przybrała formę Nicippe - kapłanki bogini - i delikatnie nakazała królewiczowi aby ten zakończył swoją nikczemną działalność. Ten jednak uważał, że nic się nie stało, a nawet groził kapłance, że zetnie jej głowę toporem. To wyczerpało świętą cierpliwość bogini.

Zuchwalec został skazany na wieczny głód. Jadł coraz więcej, lecz ciągle nie był w stanie zaspokoić potrzeby żołądka. W końcu jego rodzice nie byli w stanie dostarczać mu więcej pożywienia. Erysichton stał się żebrakiem, który chodził ulicami rodzinnego polis i jadł to, co znalazł.

Mit o Keleosie i jego synu Triptolemosie:

Bogowie: Demeter

Śmiertelnik: Keleos i Triptolemos

Miejsce akcji: Eleuzis

Keleos był królem Eleuzis. Wraz z żoną Metanejrą podjął w gościnę Demeter w czasie, kiedy ta wędrowała po całej Grecji szukając swej ukochanej córki Persefony.  Jego życzliwość i opieka jaką obdarzył zrozpaczoną boginię, sprawiła, że Demeter chcąc odwdzięczyć się  dobrym gospodarzom, zajęła się wychowaniem królewskich synów -  Demofonta i Triptolemosa. Ostatecznie bogini wyjawiła kim jest, kazała sobie postawić świątynię, a Keleosa uczyniła swoim kapłanem.

Najbardziej jednak pokochała Triptolemosa, któremu  podarowała umiejętność uprawy roli. Nakazała mu również tę umiejętność i doświadczenie rozpowszechniać wśród wszystkich  ludzi. Podarowała mu rydwan zaprzęgnięty w ogromne i piękne smoki oraz ziarno, które miał ofiarowywać każdemu napotkanemu człowiekowi. Królewicz za jej pomocą rozpoczął misję na Ziemi. Gdy Triptolemos dotarł do królestwa Scytów,  chciwy i zazdrosny król Linkeus pragnął zagarnąć tę umiejętność oraz podarki od bogini na własność, a jego samego zabić. Nie udało mu się to, ponieważ Demeter, dowiedziawszy o podstępie, zamieniła Linkeusa w rysia. Po powrocie do  rodzinnej krainy - Eleusis  - Triptolemos ustanowił święta ku czci Demeter  - Tesmoforie.

Triptolemos uważany był za dobroczyńcę ludzkości. Według niektórych mitów za namową Persefony po śmierci stał się jednym z Sędziów w Hadesie – niekiedy uważano go za czwartego Sędziego Hadesu.

Bibliografia

1. Graves R., Mity greckie , Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1982
2. Hammond N.G.L., Dzieje Grecji, Warszawa 1973
3. Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 199
4. Ludwiczak B., Mitologia Greków i Rzymian, Kraków 2010
5. Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1997
6. Pietrzykowski M., Mitologia starożytnej Grecji, Warszawa 1979
7. Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2006

* Pierre G., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008

Tekst: Lady_Hekate      Oprawa graficzna: Jamnik_sst       Korekta: verien