Greckie święta ku czci Ateny i Posejdona

PANATANEJE

 Grecy zawdzięczali Atenie drzewo oliwne, która podarowała im w trakcie konfliktu z Posejdonem o patronat nad miastem.  Uprawa oliwek stała się jedną z podstaw attyckiej gospodarki. Panataneje były świętem obchodzonym ku czci Ateny - patronki miasta.

MAŁE PANATANEJE

---

Miejsce: Ateny

Ku czci: Ateny – patronki miasta

Czas trwania: jeden dzień

Częstotliwość: organizowane co roku

Pora: przełom lipca i sierpnia

Charakterystyka:

Wszystkim posągom Ateny w mieście zakładano nowe szaty - tzw. peplos – oraz składano ofiary Atenie Polias (Patronce Miasta), bogini Nike i Higei. Potem następowały różne konkursy taneczne.

Higea - w mitologii greckiej bogini i uosobienie zdrowia.

WIELKIE PANATANEJE:

---

Miejsce: Ateny

Ku czci: Ateny – Patronki Miasta

Czas trwania: kilka dni

Częstotliwość: organizowane co cztery lata, w trzecim roku olimpiady

Pora: przełom lipca i sierpnia

Charakterystyka:

Panataneje obchodzone były w miesiącu hekatombajon, czyli na przełomie lipca i sierpnia. Aby oddać cześć Atenie, mieszkańcy w wigilię tej uroczystości całą noc czuwali, tańczyli i śpiewali peany, oczekując poranku. O świcie zapalali pochodnie i uczestniczyli w wielkim pościgu w gaju Ateny pod miastem (od ołtarza Erosa w Akademii) na sam szczyt Akropolu, do świątyni Ateny Partenos. Liczne religijne procesje, zmierzające do Aten na to święto, łączyły się przy bramie miejskiej DIPYLON, skąd uroczyście zmierzały aż do Erechtejonu na Akropolu. W procesji uczestniczyli wszyscy mieszkańcy Attyki, bez względu na wiek, płeć i status społeczny. Młode dziewczęta niosły liczne dary dla Ateny oraz najpiękniejszy podarunek – bogato wyszywaną, przepiękną szatę zwaną PEPLOS. Miała ona ogromne rozmiary i była ozdobiona scenami wyobrażającymi Gigantomachię. Do jej tkania wyznaczane były tylko wybrane mieszkanki Aten. Młodzieńcy prowadzili zwierzęta ofiarne dla swej bogini. Starsi trzymali w dłoniach oliwne gałązki. Nałożenie utkanej szaty na posąg kultowy Ateny Polias znajdujący się w centrum Erechtejonu był najbardziej dostojnym i najważniejszym momentem całej uroczystości. W dalszej kolejności odbywały się wyścigi rydwanów, gonitwy koni, zawody lekkoatletyczne i liczne konkursy muzyczne, trwające przez kilka dni. Zwycięzcy konkursów otrzymywali w nagrodę tzw. amfory panatenajskie z oliwą z gajów poświęconych Atenie.  Podczas święta odbywał się również tzw. taniec w zbroi.

Uroczystość nabrała ogromnego znaczenia za czasów panowania Pizystrata, który włączył święto ku czci patronki Aten w poczet świąt ogólnopaństwowych.

Igrzyska istmijskie

---

Miejsce: Istmos (Przesmyk Koryncki)

Ku czci: Posejdona – Władcy Mórz

Czas trwania: cztery dni

Pora: wczesna jesień

Częstotliwość: organizowane co dwa lata

Igrzyska te odbywały się prawdopodobnie od przełomu VII i VI wiek p.n.e.

Według jednej z wersji mitu święta te miał zapoczątkować SYZYF lub syn Posejdona – TEZEUSZ. Swoją sławą ustępowały jedynie igrzyskom olimpijskim i podobnie jak one służyły wzmocnieniu tożsamości narodowej wśród mieszkańców odległych regionów Grecji. Prawo organizacji igrzysk należało do KORYNTIAN, chociaż bardzo dużymi przywilejami cieszyli się również Ateńczycy. Na Istmos Posejdonowi składano hołd jako władcy mórz, oceanów i wysp oraz najlepszemu hodowcy koni. Igrzyska trwały cztery dni i obejmowały między innymi biegi, pięściarstwo, wyścigi rydwanów, wyścigi zaprzęgów konnych, zapasy i zawody pływackie. Przeprowadzano także konkurs gry na cytrze. Mężczyźni, którzy startowali w zawodach podzieleni byli na trzy grupy wiekowe. Zwycięzcy otrzymywali wieniec z gałązek selera (rośliny poświęconej Posejdonowi) lub z liści bluszczu, czasami nagradzano zwycięzców sosnowym wieńcem – świętym drzewem Władcy Mórz.

Według innej wersji mitu o ustanowieniu igrzysk miały one stanowić pamiątkę samobójczej śmierci koryntyjczyka Melissosa, ojca Akteona (zamordowanego przez bakchiadę Archiasa), który zrozpaczony po śmierci syna miał rzucić w istmijskiej świątyni Posejdona klątwę na Bakchiadów. Na wyspie - w sosnowym lesie - usytuowana była również świątynia Posejdona. W jej pobliżu znajdowała się świątynia Ateny. Według niektórych podań od VI wieku p. n. e. Atena odbierała cześć wspólnie z Posejdonem w jego świątyni – stąd uprzywilejowana pozycja Ateńczyków.

TENOS:

---

Na wyspie Tenos obchodzono co roku święto Posejdona, podczas którego czczono go jako uzdrowiciela. Zjeżdżali się tam mieszkańcy okolicznych wysp aby wspólnie spędzać świąteczny czas na ucztowaniu, ceremoniach ofiarnych i publicznych debatach.

Bibliografia

1. Graves R., Mity greckie , Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1982
2. Hammond N.G.L., Dzieje Grecji, Warszawa 1973
3. Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 199
4. Ludwiczak B., Mitologia Greków i Rzymian, Kraków 2010
5. Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1997
6. Pietrzykowski M., Mitologia starożytnej Grecji, Warszawa 1979
7. Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2006

* Pierre G., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008

Tekst: Lady_Hekate      Oprawa graficzna: Jamnik_sst       Korekta: verien