ATENA

Dane:

Imię : ATENA

Status: bogini

Patronat: bogini sprawiedliwej wojny, mądrości, sztuki, rzemiosła

Atrybuty poświęcone Atenie: tarcza, włócznia, hełm, miecz

Rośliny: oliwka

Zwierzę: sowa

Rzymski odpowiednik: MINERWA

Rodzice: Zeus i Metyda (Metis)

Główne miejsca kultu: Ateny,  Sparta, góra Kythos, Megara, Argos

Narodziny:

Atena była ukochaną córką Zeusa i Metydy (Metis) – pierwszej żony króla bogów. Istniała przepowiednia, że Metyda urodzi syna mądrzejszego i potężniejszego od Zeusa, który go obali. Gromowładny, aby przepowiednia nie mogła się spełnić, połknął boginię (według innych wersji: zaszył sobie boginię we własnym udzie). Po pewnym czasie rozbolała go głowa. Przywołał do siebie boskiego kowala, swego syna Hefajstosa (choć niektóre źródła wskazują Prometeusza lub Hermesa), któremu kazał rozłupać sobie czaszkę. Ten wykonał zadanie, a z głowy Zeusa wyskoczyła Atena w pełnej zbroi.

 Osobowość:

Zeus wydał na świat Atenę wśród chmur burzowych oraz ryku nawałnicy. Została stworzona po to, aby realizować wolę swego ojca. Atena z jednej strony była przerażająca i gwałtowna jak burza, potężna i mściwa, z drugiej jednak strony łagodna, czysta i pełna ciepła. Aby wyrazić wszystkie aspekty charakteru jej charakteru, często nazywano ją ATENĄ PALLAS. Była boginią sztormów, uzbrojoną w Egidę i włócznię, władczą i nieustraszoną. W odróżnieniu od Aresa, bogini nie patronowała masakrze i rzezi. Uczestniczyła w bitwach wyłącznie po to, aby poprzez osiągnięte zwycięstwa doprowadzić do pokoju i dobrobytu.

       Uczyła ludzi rzemiosła, rozwijała w nich chęć do nauki i poznawania świata. Patronowała również sztuce.  Nieobce były jej jednak ludzkie namiętności takie jak żądza zemsty, czy zazdrość.

Atena w mitologii:

Atena uważana, była za opiekunkę herosów. Niejednokrotnie patronowała walecznym wojownikom w walkach czy podróżach.  Razem z Posejdonem i Herą wspomagała Jazona w trakcie wyprawy po Złote Runo. Perseuszowi pożyczyła swoja lustrzaną tarczę (lub Egidę), aby pomóc w walce z Meduzą. Wzięła czynny udział w wojnie trojańskiej, w czasie której wspomagała Greków, m.in. Achillesa. Ochraniała Odyseusza w trakcie jego podróży powrotnej do domu. Jej ulubionym herosem był natomiast Herakles, którego wspierała praktycznie od kołyski po grób; podarowała kołatkę z brązu, aby wypłoszył ptaki stymfalijskie (SZÓSTA PRACA). Również Tezeusz znajdował się pod jej Egidą, była przybraną matką Erechteusza. Dzięki niej Bellerofont okiełznał skrzydlatego rumaka – Pegaza.

Do najważniejszych mitów związanych z Ateną należy zaliczyć:

- mit o Arachne,

- konflikt o Ateny,

- wojnę trojańską,

- mit o Erechteuszu,

- historię Heraklesa,

- przygody Odyseusza,

- mit o Perseuszu i Meduzie,

- mit o Bellerofoncie,

- wyprawę po Złote Runo.

Kult:

Atena była czczona praktycznie w całej Attyce oraz w wielu innych miastach starożytnej Grecji. Najważniejszymi ośrodkami jej kultu były Ateny i Sparta – miasta te uznały ją za swoją patronkę. Na ateńskim Akropolu znajdował się cały kompleks świątynny poświęcony bogini wojny, z najbardziej znaną grecką świątynią – PARTENONEM.

Świętem poświęconym Atenie były PANATANEJE (Małe i Wielkie).

Atena w sztuce:

Bogini wojny w sztuce pojawia się jako młoda dziewczyna o poważnym i dostojnym zarazem wyrazie twarzy; uzbrojona jest w hełm, tarczę i włócznię. Wśród wielu wyobrażeń Ateny do najsłynniejszych należy zaliczyć: chryzelefantynowy posąg Ateny Partenos oraz drugi, wykonany z brązu, który stał na centralnym placu Akropolu – widać go było nawet z Pireusu. Olbrzymi posąg ATENY Promachos znajdował się również na Półwyspie Sunion, tuż obok najsłynniejszej chyba świątyni Posejdona – był tak kolosalnych rozmiarów, że zwieńczenie hełmu Ateny i kawałek jej włóczni były widoczne z oddali przez dopływających do lądu żeglarzy. Twórca posągu przedstawił Atenę ciskającą włócznię, a wyobrażenie tego dzieła znalazło swoje odbicie w ateńskich monetach.

Przydomki:

- Ergane – czyli Pracowita,

- Promachos – Pani Zastępów, Prowadząca do Boju,

- Pallas – Panna,

- Partenos – Dziewica,

- Polias – Patronka Miasta,

- Nike – Zwycięska,

- Soteira – Zbawczyni,

- Glaukopis – Sowiooka,

- Hippia – Ujarzmiająca Konie,

- Mechanitis – Wynalazczyni.

Ponieważ mitów o Atenie jest bardzo dużo, aby nie mieszać wszystkich wątków ze sobą każdy z nich został opracowany z osobna. Główne świątynie i przedstawienia Ateny zostaną opisane w osobnym artykule. Minerwa i jej kult – temat obszerny i ciekawy - również zasłużył sobie na odrębny tekst

Bibliografia:

1. Ann M., Imel D.M., Goddness in World Mythology, New York 1965
2. Bormefoy Y., Greek and Egyptian Mythologies, Chicago 2001
3. Graves R., Mity greckie , Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1982
4. Hamilton E., Mythology. Timeless, tales of Gods and heroes, New York 2006
5. Hope Moncrieff A.R., Myths and Legens og ancient Greece, New York 1995
6. Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1999
7. Mitologie świata, praca zbiorowa, Warszawa 2007
8. Ludwiczak B., Mitologia Greków i Rzymian, Kraków 2010
9. Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1997
10. Pietrzykowski M., Mitologia starożytnej Grecji, Warszawa 1979
11. Powell B.B., Classical Myth, Upper Sandle River 2001
12. Tajemnice starożytnych cywilizacji. Grecja, T. 19, Warszawa 2010
13. Wilison P., Szkolny przewodnik po mitologii, Warszawa 2006
14. Pierre G., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008
15. Waterfield R., The Greek Myths. Stories of the Greek Gods and Heroes Vividly Retold, New York 2011

Tekst: Lady_Hekate      Oprawa graficzna: Jamnik_sst       Korekta: verien

ARTYKUŁ W TRAKCIE REMONTU I PRZERÓBKI. ZA UTRUDNIENIA PRZEPRASZAM. HEKATE