Zeus

Imię: Zeus

Status: bóg

Rodzice: Kronos i Rea

Żona: Hera

Rodzeństwo: siostry - Hera, Demeter i Hestia, bracia - Posejdon, Hades

Rzymski odpowiednik: Jowisz

Patronat: najwyższy władca bogów, bóg burzy, piorunów, burzy i suszy

Atrybuty: piorun

Roślina: dąb

Zwierzę: byk i orzeł

Główny ośrodek kultu: Ateny, Rodos, Olimpia, Dodona

Historia:

Zeus był najmłodszym synem Kronosa i Rei. Rea,  za namową swej matki Gai, nie chcąc aby niemowlę spotkał taki sam los jak jego starsze rodzeństwo, ukryła je w jaskini góry Dikte (lub Ida). Mężowi natomiast dała zawinięty w niemowlęce pieluszki kamień.  Koza (lub nimfa) Almatea karmiła dziecko swym mlekiem, a dziewięciu kapłanów Rei –  zwanych kuretami - tańczyło, bawiło się i śpiewało, aby zagłuszyć płacz dziecka. Kiedy Zeus dorósł, zmusił swego ojca do zwrócenia połkniętych braci i sióstr. Z pomocą swego rodzeństwa, innych bogów oraz cyklopów i hekatonchejronów pokonał Kronosa oraz rozprawił się ze zbuntowanymi Tytanami i Tyfonem (TYTANOMACHIA). Następnie przewodził bogom wojnie z Gigantami (GIGANTOMACHIA). Po pokonaniu Gigantów i Tytanów trzej bracia (Zeus, Posejdon i Hades) podzieli się władzą nad światem – Zeusowi przypadło niebo, Olimp i władza nad światem, Posejdon zawładnął morzami, oceanami, półwyspami i wyspami, a Hades światem podziemnym.

Zeus wziął również udział w Wojnie Trojańskiej. Starał się zachowywać początkowo neutralność, niemniej jednak najwięcej swojej sympatii okazywał Trojanom i ich najczęściej wspierał (czasami na złość swojej żonie – Herze).

KULT:

Najbardziej znanym (niestety nie przetrwał do naszych czasów ) posągiem przedstawiającym Zeusa była chryzelefantynowa rzeźba autorstwa Fidiasza, który znajdował się w największej świątyni poświęconej Zeusowi – w Olimpii. Posąg został zaliczony do siedmiu cudów świata i w czasach antycznych cieszył się wielką czcią.

Na Peloponezie leżała Olimpia – największe i najsłynniejsze miasto kultu Zeusa w całym świecie greckim. Co cztery lata (od 776 r. p. n. e.)  odbywały się tam największe w Grecji igrzyska zwane olimpijskimi.

W Dodonie natomiast znajdował się ośrodek kultu Zeusa i Diony (kochanki Zeusa, która miała urodzić mu boginię miłości – Afrodytę). Dodona była  słynna z najstarszej wyroczni greckiej w tzw. Świętym Gaju Dębowym Zeusa. Kapłani Zeusa - nazywali się sellami - wieszczyli na podstawie szumu świętych dębów lub dźwięku poruszanych przez wiatr brązowych mis.

W Atenach Zeusa często nazywano Majmaktes, czyli Okrutny, aby przebłagać jego gniew i złość, mieszkańcy miasta urządzali ku jego święto zwane Majmakteriami.

W sztuce:

Zeusa przedstawiano jako majestatycznego, dostojnego starca, najczęściej siedzącego na tronie, trzymającego w dłoni orła i piorun, a czasem figurkę bogini zwycięstwa – Nike.

Żony:

• I małżonka – Metyda (Metis) – córka Atena,
• II małżonka – Temida – z którą spłodził Hory, Mojry, Hesperydy, Nimfy,
• III małżonka – Hera – Ares, Hefajstos, Hebe, Ejlejtyja.

Niektóre źródła podają, ze Zeus miał aż osiem żon (poza wymienionymi):

• Dione – Afrodyta,
• Mnemozyne – Muzy,
• Erynome – Charyty,
• Demeter – Hekate i Persefona,
• Leto – Apollo i Artemida.

Hera była ostatnią legalną małżonką Zeusa. Ponadto miał on dziesiątki kochanek zarówno wśród bogiń jak i śmiertelniczek, z którymi spłodził bogów, boginie i herosów, ale miłostkom Zeusa zostanie poświęcony zupełnie oddzielny artykuł.

Przydomki:

Atabyrios – tak nazywano Zeusa na Rodos,

Maimaktes – okrutny,

Herkeios – strzegący domu,

Kronion – ten, który jest, był i będzie,

Ktesios – strażnik własności,

Meilios – ten, który daruje winy i kary,

Ksenios – chronił cudzoziemców,

Hikesios – opiekun błagalników,

Ephestios – strzegący domowego ogniska,

Chtonios – strzegący płodności ziemi,

Horkios – opiekun przysięgi,

Soter – zbawiciel państwa i ludzi,

Eleutherios – strzegący prawa i wolności,

• O perypetiach Zeusa powstało wiele mitów, dlatego poszczególne dzieje tego najbardziej najpotężniejszego greckiego boga zostaną przedstawione w osobnych artykułach.

Sprawdź Źródla

Tekst: Lady_Hekate      |     Oprawa graficzna: Jamnik_sst     |           Korekta: verien